Polskie banknoty to coś więcej niż środek płatności. To również małe dzieła sztuki, na których za pomocą symboli, zapisana została historia naszego kraju. Czas odkryć ich tajemnicę.
Banknot 10 zł
Gdyby ktoś zapyta Cię, co znajduje się na banknocie 10-złotowym, pewnie bez problemu odpowiesz, że Mieszko I i jakaś stara pieczęć lub moneta. I oczywiście – masz rację.
Po jednej stronie banknotu umieszczony został wizerunek pierwszego władcy Polan, natomiast po drugiej – mieszkowy denar, którego przynależność wciąż budzi pewne wątpliwości. Zakłada się, że denary mogły pojawić się już za panowania Mieszka I, ale istnieje również teoria, że widoczna na banknocie moneta pochodzi z czasów Bolesława Chrobrego i wybita została dla jego syna, Mieszka II.
Sam mieszkowy denar owiany jest pewną tajemnicą. Na awersie oprócz imienia księcia przedstawiony został znak, który może symbolizować zarówno szczyt kaplicy zakończonej krzyżem lub nakrycie książęcej głowy. Dodatkowo na banknocie 10 zł denar umieszczony został w towarzystwie dwóch kolumn romańskich, pochodzących z Opactwa Benedyktynów w Tyńcu.
Jeśli jednak przyjrzysz się dokładniej, to zauważysz na banknocie coś jeszcze. Tuż obok książęcej głowy widać dwie rozety. Nie jest to jednak wytwór wyobraźni Andrzeja Heidricha odpowiedzialnego za wygląd polskich pieniędzy, a ornament posadzki odnalezionej w katedrze gnieźnieńskiej. Natomiast widoczna za głową księcia roślinna ornamentyka została zapożyczona z romańskich naczyń liturgicznych.
Banknot 20 zł
Na pierwszy rzut okna, kolejny polski banknot prezentuje się podobnie. Z jednej strony umieszczony jest wizerunek pierwszego koronowanego króla – Bolesława Chrobrego, z drugiej moneta, a konkretniej denar noszący nazwę “PRINCES POLONIE”.
Moneta ta jest ważna z dwóch powodów.
- po raz pierwszy pojawia się na niej nazwa: Polska,
- widać na nim ptaka, którego przy użyciu dość dużej wyobraźni – można nazwać orłem. Bardziej prawdopodobne jednak, że jest to kogut lub paw.
Obok denara upamiętniony został najstarszy zabytek budownictwa romańskiego w Polsce, czyli znajdująca się Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie.
Symbolika dzisiejszych 20 zł jest jednak znacznie bogatsza. Podobnie jak w przypadku Mieszka I król nie patrzy w pustą przestrzeń. Przed jego oczami znajduje się bowiem romański portal. Na banknocie nie zabrakło również odwołań do jednego z najcenniejszych zabytków sztuki romańskiej. Mowa o drzwiach gnieźnieńskich. Za głową króla umieszczona została korona dębu, pochodząca ze sceny wystawiania zwłok św. Wojciecha, natomiast na odwrocie banknotu obok denara znaleźć można fragment bordiury z wizerunkiem lwa.
Banknot 50 zł
Czas na banknot 50-złotowy, który nieco różni się od poprzedników, choć tradycyjnie umieszczony został na nim wizerunek władcy – Kazimierza III Wielkiego. Tym razem wzrok króla spogląda na stylizowaną rozetę gotycką. Natomiast po jego prawej stronie znajduje się nie roślina a królewski monogram – litera „K” w Koronie, którą znaleźć można na drzwiach katedry na Wawelu.
Odwracając banknot nie zobaczymy jednak tym razem monety, a pieczęć królewską Kazimierza Wielkiego wraz z insygniami – jabłkiem i berłem. W tle natomiast widać wizerunki Kazimierza i Krakowa, które zostały zaczerpnięte z kroniki Liber Chronicarum autorstwa Hartmanna Schedla.
Banknot 100 zł
Władysław II Jagiełło zdobi banknot 100-złotowy. W tle umieszczone zostały elementy ornamentyki gotyckiej, natomiast po prawej stronie widać rozetę. Zatem można powiedzieć, że bez większego zaskoczenia.
Zdecydowanie ciekawiej robi się, gdy odwrócisz banknot na drugą stronę. W środkowej części znalazł się bowiem wizerunek tarczy z orłem, który znajduje się na nagrobku króla na Wawelu. Obok tarczy leży hełm i płaszcz krzyżacki oraz dwa miecze, co jest oczywiście nawiązaniem do bitwy pod Grunwaldem. W tle widoczny jest natomiast zarys zamku w Malborku.
Banknot 200 zł
Na banknocie 200-złotowym znajdziesz portret Zygmunta I Starego. Po jego lewej stronie jest wieniec otoczony wstęgą, natomiast po prawej – też wieniec, tyle że mniejszy.
Z drugiej strony banknotu widoczny jest orzeł przepleciony literą „S” w sześcioboku. Zobaczyć go można również na Kaplicy Zygmuntowskiej. Za nim w tle – dziedziniec wawelski.
Źródło: Wikipedia
500 zł
Najnowsze dzieło Andrzeja Heidricha, czyli banknot 500-złotowy, zdobi wizerunek Jana III Sobieskiego pochodzący z jego medalionu koronacyjnego. Co ciekawe – mimo że pod względem szaty graficznej nie odbiega on znacząco od poprzedników, to jego szkic powstał już w latach 70. ubiegłego wieku.
Wzrok Jana III Sobieskiego skierowany jest w stronę herbu rodu Sobieskich noszącego nazwę Janina. Natomiast po prawej stronie znajduje się szyszak husarski, który zmienia barwę wraz ze zmianą kąta patrzenia.
Na odwrotnej stronie banknotu umieszczony został orzeł w koronie i pałac w Wilanowie.
Choć posługujemy się nimi na co dzień, to nie przyglądamy się im zbyt wnikliwie. A polskie banknoty są niezwykle wartościowe i to ze względów historycznych, jak i artystycznych. Jak zaznacza ich autor każdy z nich zaprojektowany został bowiem ręcznie z użyciem tradycyjnych metod.
Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: 5 powodów, które sprawią że pokochasz polskie pieniądze
Ten wpis nie posiada jeszcze żadnych komentarzy.