Za każdym razem, gdy kraj czeka na wystawienie oceny zdolności kredytowej – inwestorzy wstrzymują oddech. Dzieje się tak, mimo że wiarygodność agencji ratingowych została podważona już dwa razy: kryzysem azjatyckim (1997-1998) oraz finansowym z 2007 roku, gdy nie zdołały one przewidzieć zbliżających się problemów i do ostatniej chwili utrzymywały wysokie oceny, powodując mylne poczucie bezpieczeństwa. Wiele osób zadało sobie wówczas pytanie: czy warto jeszcze ufać agencjom ratingowym?
Czym właściwie są agencje ratingowe?
Agencja ratingowa z ang. credit rating agnency to firma zajmująca się dostarczaniem informacji inwestorom na temat ryzyka kredytowego danego podmiotu (w tym jednostek samorządu terytorialnego, prywatnych przedsiębiorstw oraz państw) poprzez wystawienie oceny zaufania finansowego. Rating wyraża się za pomocą kodu literowego. Dodatkowo określana jest również perspektywa, mogąca nakreślić kierunek następnych stopni. Decydując o ratingu danego państwa, brane są pod uwagę takie czynniki jak: wydajność gospodarki, stan finansów publicznych, zewnętrzne czynniki ryzyka oraz sytuacja polityczna, w tym decyzje podejmowane przez władze.
Fundament pod powstanie współczesnych agencji został położony w połowie XIX wieku w Stanach Zjednoczonych, gdzie zaczęły pojawiać się przedsiębiorstwa oceniające zdolność kredytową dłużników. To z tego kraju wywodzi się tzw. wielka trójka, czyli trzy agencje, które łącznie kontrolują ponad 90% rynku usług z tego zakresu. Należą do nich Standard & Poor’s, Moody’s i Fitch Ratings.
Obiektywizm agencji ratingowych
Zadaniem agencji ratingowej jest ocenienie zdolności kredytowej podmiotu. Może nim być między innymi państwo. Znaczenie ratingu zostało jednak zakwestionowane, gdy na przełomie lat 2007-2008, agencje utrzymywały wysokie oceny instrumentów finansowych opartych na ryzykownych kredytach hipotecznych. Przez wielu inwestorów zostało to odebrane jako celowe wprowadzenie w błąd i tłumaczone było zależnością łączącą agencję z podmiotem, któremu wystawiana jest ocena. Bowiem, aby zdobyć ocenę agencji dana instytucja musi za nią zapłacić – tym samym stając się jej klientem. A klient niezadowolony z oceny może nie chcieć ponownie nawiązać współpracy.
Rating – pomaga czy szkodzi
Mimo nadszarpniętej opinii, zdanie agencji ratingowej wciąż wywołuje żywe zainteresowanie rynków finansowych. To na ich podstawie podejmowane są decyzje o inwestowaniu w danym państwie i nie sposób jest ich zignorować. Z negatywnym przyjęciem zarówno ze strony polityków, jak i ekonomistów spotkało się silne obniżenie ratingu krajów PIIGS (Portugalia, Irlandia, Włochy, Grecja, Hiszpania). Według specjalistów decyzja ta nastąpiła zbyt późno i jedynie przyczyniła się do pogłębienia kryzysu w Europie. Wywołało to panikę na rynku finansowym i spowodowało, że wiarygodność wymienionych państw została mocno nadwyrężona. Według agencji to problemy gospodarcze były przyczyną kryzysu, a nie wystawione oceny.
Decyzje agencji nie zawsze zrozumiałe
Decyzje podejmowane przez agencje nie zawsze są zrozumiałe dla ekonomistów. Przykładem może być Polska. W styczniu bieżącego roku agencja S&P bez ostrzeżenia obniżyła rating z poziomu A- do BBB+ z perspektywą negatywną, co zainicjowało spadek wartości złotego. Agencja tłumaczyła ten krok obawami o niezależność kluczowych instytucji.
Obniżenie ratingu przez S&P było pierwszą tego rodzaju decyzją w historii kraju. Tym bardziej dziwi fakt, że w grudniu, ta sama agencja podjęła decyzję o zamianie perspektywy z negatywnej na stabilną. Wyjaśnieniem było zmniejszenie wcześniejszych obaw oraz stabilna sytuacja budżetowa pomimo słabnącej dynamiki wzrostu gospodarczego. Zmiana zdania, choć korzystna, wielu osobom mogła się wydać bezpodstawna i zmusiła do zastanowienia się nad rzetelnością firmy wydającej osąd w sprawie ratingu.
Historia pokazała, że oceny agencji ratingowych nie zawsze idą w parze z sytuacją gospodarczą. Mimo, jednak kilku poważnych błędów zdanie “wielkiej trójki” wciąż silnie wpływa na atrakcyjność danego państwa i trudno pozostać obojętnym wobec wystawianego stopnia. W styczniu ocenę Polsce wystawi agencja Moody’s. W przyszłym roku planowane jest również uruchomienie polskiej agencji ratingowej.
Ten wpis nie posiada jeszcze żadnych komentarzy.